οφίτες

Αίρεση των πρώτων χρόνων του χριστιανισμού, που είχε ως θρησκευτικό σύμβολο της το φίδι. Οι ο. δίδασκαν τον δυαδισμό του «υπέρτατου όντος» (θεού) και υποστήριζαν πως ο «Δημιουργός-θεός» βρίσκεται σε αντίθεση με τον «Πατέρα-θεό». Ο «Πατέρας-θεός», σύμφωνα με την αίρεση, χρησιμοποίησε το φίδι για να φωτίσει τους ανθρώπους με τον καρπό του δέντρου της γνώσης. Οι άνθρωποι όμως δεν πειθαρχούσαν στον «Πατέρα-θεό». Γι’ αυτό και εκείνος τους έστειλε τη «Σοφία Χριστό». Αλλά οι άνθρωποι τον σταύρωσαν όχι με τη θέλησή τους, αλλά με την καθοδήγηση του άλλου σκέλους του δυαδικού θεού, δηλαδή του «Δημιουργού-θεού». Οι χριστιανοί εκείνοι λάτρευαν το φίδι ως σύμβολο της δημιουργικής πλευράς του δυαδικού θεού και ήταν ιδιαίτερα πολυάριθμοι στην Αίγυπτο. Παρόμοιες προς τους ο. αντινομικές αρχές είχε ο αλεξανδρινός αιρετικός Καρποκράτης και ο γιος του Επιφάνης, κατά το 2o αι. των οποίων τα συγγράμματα χάθηκαν. Ο Επιφάνης, αν και πέθανε σε ηλικία 17 ετών, είχε συγγράψει σύγγραμμα περί δικαιοσύνης, στο οποίο προωθούσε αρχές κοινοκτημοσύνης και κοινότητας γυναικών. Στην πατρίδα της μητέρας του, στη Σάμη της Κεφαλονιάς, όπως γράφει ο Κλήμης ο Αλεξαδρεύς, τιμήθηκε μετά τον θάνατό του ως θεός. Και οι γνωστικοί Ουαλεντίνος και Βαρδεσάνης και ο γιος του Αρμόνιος, καθώς και διάφοροι οπαδοί τους, έγραψαν πολλά συγγράμματα, με παρόμοιες αιρετικές δοξασίες. Ο σπουδαιότερος ήταν ο Μαρκίων, ο οποίος έδρασε στη Ρώμη ως αρχηγός αίρεσης. Δημιουργός του υλικού κόσμου είναι, σύμφωνα με αυτόν, όχι ο αγαθός αλλά ο δημιουργός αλλά και κακός θεός, έργο του οποίου είναι η Παλαιά Διαθήκη. Ο Μαρκίων, περιφρονώντας «την νοθευθείσαν Γραφήν» της Εκκλησίας, συνέταξε βίβλο από δύο μέρη. Έγραψε επίσης και τις Αντιθέσεις όπου υποστήριζε το ασυμβίβαστο της Παλαιάς προς την Καινή Διαθήκη, όλα τα έργα του χάθηκαν. Ο μαθητής του Μαρκίωνα Απελλής δεχόταν ότι ο δημιουργός του κόσμου θεός ήταν δημιούργημα του αγαθού θεού και ότι η Παλαιά Διαθήκη ήταν γεμάτη ψεύδη. Τις αρχές του αυτές διατύπωσε στο σύγγραμμα του με τον τίτλο Συλλογισμοί.